Wat horen leerkrachten te weten?

Adolescentie is de overgangsperiode van de kindertijd naar de volwassenheid. Adolescentie kan ook gezien worden als een soort kruispunt, waar het vormen van een identiteit, de zoektocht naar autonomie en het ervaren van nieuwe dingen, nieuwe risico’s en verliezen met zich mee kan brengen. Doordat de hersenen zich in deze periode sterk ontwikkelen en omwille van de vele sociale uitdagingen die zich dan voordoen, ontstaan de meeste psychische stoornissen, waaronder ook depressie, tijdens de adolescentie.

Gradaties in depressie worden gekenmerkt door frequentie, ernst en het risico op zelfdoding.

De schoolomgeving is de ideale plaats om psychische gezondheidsproblemen te identificeren maar ook te voorkomen. Het komt vaak voor dat een leerkracht vermoedt dat er iets mis is wanneer het gedrag van een leerling of zijn schoolresultaten geleidelijk veranderen. Jammer genoeg worden deze veranderingen soms toegeschreven aan andere factoren, waardoor de kans om in te grijpen wordt mislopen.

Depressie tijdens de adolescentie

Depressie kan heel belastend zijn: het treft ongeveer 1 op 4 vrouwen en 1 op 8 mannen tijdens hun leven. Volgens de cijfers van de Wereldgezondheidsorganisatie, lijdt 6,2% van de kinderen en adolescenten tussen 9 en 17 jaar aan een depressie, en dit komt vaker voor bij meisjes.

Vergeleken met de vroege kindertijd, worden adolescenten geconfronteerd met steeds meer uitdagingen. Deze uitdagingen kunnen iemand vatbaarder maken voor depressie. Het verliezen van ouders, het afgewezen worden door ouders, sociaal isolement, armoede, prestatiedruk op school, eisen die ouders stellen, romantische perikelen, angst voor de toekomst, sociale mishandeling en gepest worden zijn gevaarlijke triggers.

In vergelijking met volwassenen, beschikken adolescenten over minder coping strategieën. Adolescenten hebben relatief weinig ervaring in het omgaan met deze stressfactoren, en zoeken vaak hun toevlucht tot minder aangepaste coping strategieën.

Depressie is niet hetzelfde als “je gewoon niet lekker voelen”

Depressie is meer dan je tijdelijk niet zo goed voelen of ongelukkig zijn omwille van een specifieke reden of oorzaak. Het is een medische aandoening die professionele hulp verreist en die kan behandeld worden. Het is soms niet gemakkelijk om het onderscheid te maken tussen de neerslachtige gevoelens die iedereen al wel eens ervaart en een depressieve stoornis. De belangrijkste verschillen zijn het persoonlijk lijden en de negatieve invloed die het heeft op sociaal, persoonlijk en werkvlak. Deze kenmerken duren ook langer dan 2 weken. Dokters en psychologen maken vaak gebruik van een lijst met symptomen die hen helpen om te bepalen of een patiënt aan de diagnosecriteria voldoet.

Depressie herkennen

Als de volgende kenmerken aanwezig zijn, is het waarschijnlijk dat sommige van deze kenmerken symptomen van depressie zijn en dat de persoon dus lijdt aan een depressie: 

• Het verlies van interesse en plezier in dingen die men voorheen graag deed zoals uitgaan met vrienden, naar een voetbalmatch kijken;
• Klagen over chronische vermoeidheid of het hebben van weinig energie;
• Mindere schoolresultaten;
• Er niet in slagen om aandachtig te zijn of om zich te concentreren op de studies;
• Uitingen van hopeloosheid, hulpeloosheid en algemeen pessimisme;
• Verlies van eetlust, gewichtsverlies, slapeloosheid of te veel slapen, verlies van interesse in seks;
• Experimenteren met drugs of meer gebruiken dan gewoonlijk;
• Gefixeerd zijn op de dood en zichzelf schade toebrengen.

Deze symptomen hebben meestal een invloed op verschillende levensdomeinen. Het aantal symptomen en de zwaarte van de symptomen kunnen variëren van persoon tot persoon en kunnen ook doorheen de tijd veranderen.

Behandeling van depressie

De belangrijkste onderdelen van de behandeling van depressie zijn antidepressiva en psychotherapie. Er bestaan ook andere behandelingen voor specifieke vormen van depressie of voor mensen waarbij de reguliere behandeling niet helpt. Ook andere zaken zoals sport, creatieve activiteiten, diëten, enz... kunnen soms helpend zijn. Vaak bestaat de beste oplossing uit een combinatie van verschillende therapieën.