Doe de zelftestWat kan een leerkracht doen?
Afhankelijk van de situatie van de adolescent, zou je een mogelijke stoornis kunnen herkennen en de toegang tot aangepaste zorg kunnen vergemakkelijken. Indien de adolescent jou benadert voor hij met zijn huisarts gebabbeld heeft, is het goed om meer te weten te komen over de situatie waarin deze zich bevindt en de mogelijke symptomen die hij/zij heeft. Indien nodig, kan je de adolescent en zijn familie aanraden om een afspraak te maken bij de huisarts. Het kan zijn dat de adolescent liever meteen naar een specialist, bijvoorbeeld een kinderpsychiater of een psychiater voor volwassenen, wil gaan. Door een persoon aan te moedigen om een klinische diagnose te laten stellen, kan je de toegang tot aangepaste zorg en professionele hulp vergemakkelijken.
Als leerkracht is het noch jouw taak noch jouw verantwoordelijkheid om iemand te behandelen. Je kan echter een cruciale rol spelen bij het uitzoeken of de adolescent professionele hulp nodig heeft en hier baat bij heeft. De ondersteuning die jij en de schoolpsycholoog bieden is van heel groot belang: de mogelijkheid om iemand in vertrouwen te kunnen nemen is voor de adolescent van onschatbare waarde.
Depressie herkennen
Een leerkracht bevindt zich in een unieke positie om meer te weten te komen over de huidige situatie van een leerling met behulp van een korte screening. Deze screening kan helpen om erachter te komen of iemand zich ongelukkig voelt, hoe ongelukkig iemand zich voelt en hoe lang deze gevoelens al aanslepen. Aandachtig luisteren is heel belangrijk.
Iemand die geïnteresseerd en aandachtig luistert naar een persoon met depressie en die oog heeft voor de verbale en non-verbale signalen, kan een onderscheid maken tussen drie verschillende soorten van problemen en veranderingen (zie kader):
- Psychologische symptomen – denken, voelen en motivatie worden aangetast
- Fysieke symptomen – zoals hoofdpijn, maagpijn, rugpijn. Soms is depressie enkel zichtbaar door somatische symptomen
- Gedragssymptomen – deze komen vaak voort uit de interactie tussen psychologische en fysieke symptomen
Als je vermoedt dat iemand depressief is, probeer je dan voor te stellen hoe deze persoon zich zes maanden geleden gedroeg. Hoe gedroeg deze persoon zich tegenover jou en anderen? Dit kan helpen om de zaken te plaatsen. Sommige mensen proberen echter heel hard om hun symptomen te verbergen, omdat ze zich schamen of het gevoel hebben dat ze anders zijn dan hun leeftijdsgenoten.
Sommige signalen en gedragsveranderingen kunnen heel hard lijken op normaal lijden en normale onrust. Het is daarom belangrijk om het onderscheid te maken tussen depressie enerzijds en onrust of normaal lijden (zoals bij rouw) anderzijds. Sommige aandachtspunten kunnen helpen bij het beoordelen van de situatie (zie hieronder).
Als je wil nagaan of een jong iemand aan een depressie lijdt, kan je in de plaats van deze persoon een test invullen. Er staat een korte zelftest in het kader ‘Depressie herkennen’ aan de linkerkant van je scherm.
Doorverwijzen naar gepaste zorg
Als je denkt dat het om een depressieve stoornis gaat, vraag je indien mogelijk best hulp en advies aan de schoolpsycholoog. De psycholoog heeft meer achtergrondkennis over depressie. Mogelijks is ook de familie moeilijk benaderbaar en heb je het gevoel dat je dit best in team aanpakt om ervoor te zorgen dat de jongere wordt doorverwezen naar medische zorg.
Als de school geen schoolpsycholoog heeft, kan je eventueel met de familie praten en voorstellen dat de adolescent wordt doorverwezen naar medische zorg, zodat de diagnose gesteld kan worden en een aangepaste behandeling kan opgestart worden. Daarom is het handig om de eerstelijnshulp (en zelfs geestelijke gezondheidszorgcentra) in je buurt te kennen. Op die manier kan je de familie meteen vertellen waar ze terecht kunnen. Het is ook handig als je jonge mensen en hun familie kan informeren over mogelijke behandelingen.
