Meer over farmacotherapie voor depressie

Juist gebruik van farmacotherapie

Farmacotherapie voor depressie bestaat enerzijds uit acute therapie tot het best mogelijke resultaat wordt bereikt (meestal 6-12 weken) en anderzijds uit opvolgtherapie voor de volgende 6 maanden om herval tegen te gaan. In geval van terugkerende of hardnekkige stoornissen duurt de opvolgtherapie soms maanden of zelfs jaren. Herval komt twee maal zo vaak voor wanneer de behandeling met antidepressiva vroegtijdig (voor het einde van de opvolgfase) wordt afgebroken. Het is dus belangrijk om te volharden, ook al zie je reeds snel verbetering.

Meest voorkomende antidepressiva

Er worden verschillende soorten van medicatie gebruikt voor de behandeling van depressie. Om de keuze van de medicatie te bepalen, houdt de arts rekening met verschillende factoren: bv. overheersende symptomen, vorige ervaringen, voorkeur van de patiënt en eventuele bijwerkingen. In deze context is het onderscheid tussen unipolaire en bipolaire depressie cruciaal. Dit wordt meestal bepaald alvorens jij als apotheker betrokken raakt. De meest gebruikte medicatie voor de behandeling van depressie en hun karakteristieken zijn:
 
Antidepressiva:

• Het is belangrijk om patiënten erop te wijzen dat ze niet verslavend zijn en dat het de persoonlijkheid van de patiënt niet verandert
• Benadruk dat patiënten geduld moeten hebben, want antidepressiva beginnen pas echt te werken na 2 tot 4 weken terwijl sommige van de bijwerkingen meteen voelbaar/zichtbaar zijn.

Kalmeringsmiddelen:

• Kunnen slechts voor een beperkte periode gebruikt worden bovenop de antidepressiva, bv. gedurende de eerste 2 weken tot de antidepressiva beginnen te werken;
• Verhoogd risico op verslaving;
• Kans op gewenning (de dosis moet verhoogd worden om de symptomen tegen te gaan) en ontwenningsverschijnselen;
• Mogen slechts tijdelijk gebruikt worden bij acute crisissen om het lijden te verzachten, onrust tegen te gaan en het risico op zelfdoding te verkleinen.

Neuroleptica:

• Worden gewoonlijk gebruikt bij psychotische stoornissen;
• Worden ook gebruikt tegen depressies die gepaard gaan met waanvoorstellingen (psychotische depressie) – meestal in combinatie met antidepressiva;
• Sommige worden in een lage dosering gebruikt als kalmeringsmiddel (bv. ciamemazine, quetiapine) bij depressie en angststoornissen;
• Geen risico op verslaving.

Anti-epileptica:

• Worden gebruikt voor de behandeling van epilepsie, maar gaan ook stemmingsschommelingen tegen;
• Zijn aan te bevelen voor de behandeling van bipolaire depressie en voor de preventie van manie.
• Natuurlijke antidepressiva:
• Sint Janskruid is een natuurlijk antidepressivum. De aanbevolen dosering bedraagt 500-800mg en het duurt ongeveer 3 weken voor het kruid zijn werk begint te doen. Deze latentieperiode is vergelijkbaar met deze van synthetische antidepressiva. Je vraagt jouw arts best hoe lang de behandeling moet duren en of het kruid samen met een andere medicatievorm genomen kan worden.
• De effectiviteit van andere natuurlijke antidepressiva die omega-3 vetzuren bevatten werd niet wetenschappelijk aangetoond.

Hoe antidepressiva werken

Het is niet geweten welke neurochemische dysfunctie aan de basis ligt van een depressie. Antidepressiva lijken de beschikbaarheid van de neurotransmitters serotonine en noradrenaline in de synaptische kloof in sommige delen van de hersenen te vergroten. Recent preklinisch onderzoek toont ook aan dat antidepressiva de activiteit van de noradrenerge neuronen in de hersenstam (in de locus coeruleus) verminderen. Antidepressiva vergroten ook de beschikbaarheid van BDNF, een neurotrofine dat betrokken is bij neurogenese en neuroplasticiteit.

Veelvoorkomende bijwerkingen van antidepressiva

Zoals alle medicijnen, hebben ook antidepressiva bijwerkingen. Iedereen reageert anders en niet elk medicijn heeft in dezelfde mate dezelfde bijwerkingen. Vaak ondervinden patiënten secundaire effecten in de eerste behandelweek met antidepressiva: rusteloosheid, dromerigheid, droge mond, misselijkheid, zich ‘vreemd’ voelen. Veel van deze bijwerkingen kunnen onder controle gehouden worden door eenvoudige gedragsveranderingen zoals een dieet of sport/beweging.

Het gewenste effect van antidepressiva is na 2 tot 6 weken behandeling voelbaar, terwijl de bijwerkingen meestal al van bij de opstart van de behandeling ervaren worden. Dit kan heel frustrerend zijn en de therapietrouw in gevaar brengen. Als apotheker kan je de patiënt hiervan op de hoogte brengen en hem/haar vertellen dat deze symptomen zullen afnemen. Het is belangrijk om duidelijk te maken dat de medicatiekuur niet vroegtijdig mag afgebroken worden en dat men eventuele bezorgdheden met de behandelende arts bespreekt.