De rol van de hersenen

Tijdens depressie treedt er een verandering op in de werking van de hersenen. Verschillende systemen in de hersenen zijn uit balans, zoals het metabolisme van de neurotransmitters, BDNF (brain-derived neurotrophic factor) en het onderhoud van de synapsen in de hersenen.

Bij mensen met een chronische depressie die geïnitieerd werd in de kindertijd of adolescentie, zijn sommige hersenstructuren kleiner dan normaal.

(Wat de behandeling betreft wordt herval het beste voorkomen dankzij een combinatie van antidepressiva en psychotherapie; de resultaten zijn veel beter dan wanneer enkel antidepressiva worden gebruikt).
Niettemin is het vanuit wetenschappelijk oogpunt nog niet helemaal duidelijk wat er exact in de hersenen gebeurt. Het is mogelijk dat de concentratie neurotransmitters in de synaptische kloof te klein is en dat er minder BDNF beschikbaar is. Dit kan op zijn beurt leiden tot minder synaptische verbindingen en dendritische vertakkingen.

Bepaalde delen van de hersenen lijken anders te werken bij mensen die depressief zijn.
Tijdens dit proces, spelen de neurotransmitters noradrenaline en serotonine, net zoals vele andere neurotransmitters, een belangrijke rol.

De verschillende oorzaken van depressie, hoe deze onderling met elkaar interageren en welke invloed dit heeft op het functioneren van de hersenen kwam eerder al aan bod. We hebben ook al enkele voorbeelden gegeven, maar hieronder vind je een lijst van de meest voorkomende oorzaken:
Levensgebeurtenissen – we hebben allemaal tijd nodig om bepaalde stresserende levensgebeurtenissen, zoals een sterfgeval of een relatiebreuk, te verwerken. Wanneer deze dingen gebeuren, wordt de kans op een depressie groter, vooral als je contact met vrienden en familie vermijdt en je jezelf isoleert om je problemen alleen het hoofd te bieden.

• Langdurige problemen – zoals financiële problemen of armoede, of moeten zorgen voor iemand hulpbehoevend, kan het risico op depressie vergroten.
• Afzondering – leven zonder sociaal contact, zonder familie of vrienden, vergroot bij de meeste mensen het risico op depressie.
• Ziekte – als een persoon een chronische aandoening ontwikkelt of levensbedreigend ziek wordt, bijvoorbeeld bij een hartziekte, een auto-immuunziekte of kanker, wordt het risico op depressie groter.
• Karaktereigenschappen – mensen met een laag zelfbeeld of mensen die heel kritisch zijn voor zichzelf, zijn vatbaarder voor depressie. Deze karaktereigenschappen kunnen genetisch bepaald zijn of het gevolg zijn van iemands opleiding of sociale omgeving.
• Familiegeschiedenis – als één van jouw bloedverwanten in de eerste lijn reeds leed aan een depressie, loop je meer kans om hier ook door getroffen te worden.
• Recente persoonlijke ervaringen – als een persoon al een eerdere depressieve episode heeft meegemaakt, is de kans op herval groter. Hoe meer episodes een persoon in het verleden meemaakte, hoe groter de kans dat zich in de toekomst meer depressieve episodes zullen ontwikkelen.
• Zwangerschap, geboorte, menstruatie en menopauze – vrouwen zijn vatbaarder voor depressie dan mannen. Verschillen in hormonenlevels zijn hiervan de oorzaak. Een hormonaal onevenwicht en hormonale schommelingen zorgen voor een verhoogd risico op depressie in verschillende levensfases van een vrouw. Een welbekend voorbeeld is een postnatale depressie.
• Alcohol- en drugsmisbruik – mensen gebruiken vaak drugs om in een andere gemoedstoestand te geraken of als een vorm van medicatie. In sommige culturen, zijn mannen meer geneigd om alcohol te misbruiken. Echter, een teveel aan alcohol kan een depressie in de hand werken. Ook het gebruik van cannabis ter ontspanning kan vooral bij jongeren resulteren in depressie.
• Slaap- en waakpatroon – slaapstoornissen zoals slapeloosheid, hypersomnolentie (te veel slapen) of te vroeg wakker worden, zijn veelvoorkomende symptomen van depressie. Onvoldoende slaap door langdurige slapeloosheid leidt op zijn beurt tot fysieke vermoeidheid en brengt het lichaam uit balans wat het risico op depressie vergroot. Voldoende slaap is essentieel voor een goede gezondheid. Slaapproblemen negeren kan aldus grote gevolgen hebben op de gezondheid van iemand.
• Een ander typisch voorbeeld is ‘snurken’ waarbij er korte adempauzes optreden gedurende de nacht. Deze adempauzes zorgen ervoor dat de snurker even wakker wordt zonder dat hij zich daar de volgende dag iets van herinnert. De slaap wordt echter verstoord en men is hierdoor onvoldoende uitgerust. De gevolgen zijn moeheid en vermoeidheid overdag, wat op lange termijn tot een depressie kan leiden. Het is duidelijk dat depressie en slaapstoornissen vaak tegelijk voorkomen en elkaar op die manier versterken.