Wat zijn de verschillende subtypes van depressie?
Er bestaan verschillende types van depressie, die elk een ander verloop kennen. Signalen en symptomen kunnen verschillen qua aantal, timing, ernst en hardnekkigheid, maar zijn over het algemeen vrij gelijkaardig. Vermits elk subtype van depressie om een ander soort van behandeling vraagt, zal jouw dokter willen weten welke vorm van depressie jou treft. Leeftijd, geslacht en etnische achtergrond bepalen mee de manier waarop iemand een depressie ervaart en hoe de symptomen tot uiting komen.
Er bestaan veel namen om verschillende vormen van depressie te benoemen: neurotische, reactieve of milde depressie zijn veelvoorkomende klinische vormen, die psychologisch van aard zijn en behandelbaar zijn met psychotherapie. Somatische en psychotische depressie daarentegen gaan gepaard met een verstoring van het chemisch evenwicht in de hersenen en worden best behandeld met medicatie. Dit zijn termen die hoofdzakelijk gebruikt worden door geestelijke gezondheidswerkers.
Onderzoek heeft uitgewezen dat depressie een stemmings- of gemoedsstoornis is die verschillende fases kent. Dit betekent dat periodes met een normale stemming worden afgewisseld met depressieve episodes. In sommige gevallen worden depressieve episodes ook afgewisseld met manische of hypomanische perioden, die gekenmerkt worden door een euforische stemming, geïrriteerdheid en rusteloosheid. Wanneer zich in de klinische voorgeschiedenis geen manische of hypomanische fases voordeden, spreekt men van een unipolaire depressie. Wanneer in het verleden wel dergelijke manische episodes voorkwamen, spreekt men van een bipolaire depressie.
1. Depressieve episode
De meest voorkomende vorm van depressie is de depressieve episode. Eén enkele episode kan enkele weken tot enkele jaren duren. Tijdens deze periode, die altijd langer dan 2 weken duurt, komt er steeds een combinatie van verschillende symptomen voor. Geschat wordt dat één derde van de getroffen mensen slecht één depressieve episode tijdens het leven doormaakt. Episodes van depressie zijn echter drempelverlagend. Vaak treden depressieve episodes opnieuw op in de toekomst. Enkelvoudige depressieve episodes worden omschreven als zijnde unipolair.
2. Terugkerende depressieve stoornis
Wanneer de depressieve episode zich herhaalt, spreken we van een terugkerende depressieve stoornis of een ernstige depressieve stoornis, welke meestal begint in de adolescentie. Personen die getroffen worden door terugkerende depressie ervaren periodes van depressie die maanden tot jaren kunnen duren, afgewisseld met periodes van normale stemming. Deze vorm van depressie is heel belastend en unipolair van aard (wat betekent dat er geen sprake is van manie of hypomanie). Gewoonlijk wordt deze vorm van depressie ook ‘klassieke’ of klinische depressie genoemd.
3. Dysthymie
In tegenstelling tot een depressieve episode of terugkerende depressie, wordt dysthymie gekenmerkt door mildere en minder uitgesproken symptomen. Deze stoornis is echter heel hardnekkig. De symptomen treden vaak veel langer in de tijd op, minstens 2 jaar, soms 10-tallen jaren. Daarom wordt deze vorm van depressie vaak chronische depressie genoemd. De stoornis is unipolair en beïnvloedt het dagelijks functioneren maar is minder beperkend. Mensen die lijden aan dysthymie kunnen opeens zieker worden en in een ernstige depressie terechtkomen. Wanneer zowel de diagnose van dysthymie als de diagnose van ernstige depressie gesteld wordt, spreekt men van een duale depressie.
4. Bipolaire I depressie
Deze vorm van depressie komt voor bij bipolaire stoornissen en werd vroeger manisch-depressieve stoornis genoemd. Ze komt minder voor dan unipolaire depressie. Het gaat hier om een afwisseling van depressieve fases, normale fases en zogeheten “manische fases”. Manische fases worden gekenmerkt door een extreem uitgelaten stemming die gepaard gaat met hyperactiviteit, rusteloosheid en minder behoefte tot slaap.
Manie heeft een invloed op het denken, het inschattingsvermogen en het sociaal functioneren wat serieuze problemen en moeilijkheden met zich mee kan brengen. Indiscrete en onveilige seksuele activiteiten of onverstandige zakelijke en financiële beslissingen komen vaak voor wanneer een persoon een manische fase doorworstelt. Na een manische episode komen deze mensen dikwijls in een depressie terecht.
Iemand met een manisch-depressieve stoornis heeft enorme pieken en dalen in zijn stemming.
Het is soms moeilijk om een onderscheid te maken tussen de symptomen die optreden tijdens de depressieve episode van een bipolaire stoornis en deze die voorkomen bij een unipolaire depressie.
5. Bipolaire II depressie
Deze vorm van depressie vertoont meer gelijkenissen met een terugkerende depressieve stoornis dan met een bipolaire I stoornis. Mensen met een bipolaire II depressie, vertonen op het eerste zicht enkel periodes van verlaagde stemming. Dit is een syndroom waarbij de betreffende persoon verscheidene depressieve episodes doormaakt, af en toe onderbroken door een lichte hypomanie. Het gaat hier om een gematigde vorm van euforie die veel minder sterk is dan manie en die door de persoon en zijn familie vaak verward wordt met gewone blijdschap.
6. Gemengde angst/depressie
Hoewel angst en de bijhorende psychologische en somatische symptomen veelvoorkomende tekenen zijn van depressie en hoewel depressie vaak gepaard gaat met angststoornissen, is het doorgaans gemakkelijk vast te stellen of depressie het voornaamste probleem is. Echter, bij een gemengde angst/depressie doet zich een uitgebalanceerde combinatie van depressieve en angstsymptomen voor.
7. Depressieve psychotische episode
Een uitzonderlijke vorm van een depressieve episode is een psychotische depressie of waanstoornis. Een psychose houdt in dat men dingen ziet of hoort die er niet zijn (hallucinaties) en/of dat men rare gedachten of ideeën heeft (waanvoorstellingen). Getroffen mensen kunnen foute overtuigingen ontwikkelen. Voorbeelden zijn onterecht denken dat men schuldig aan iets is (waanidee van schuld), denken dat men financieel failliet is (waanidee van armoede) of denken dat men ongeneeslijk ziek is (hypochonder), ondanks alle bewijzen van het tegendeel. Mensen met een waanstoornis hebben bijna altijd intramurale psychische zorg nodig. Psychotische episodes kunnen van nature unipolair of bipolair zijn.
8. Atypische depressie
Deze vorm van depressie wordt gekenmerkt door hypergevoeligheid en wisselende stemmingen, waarbij te veel eten, te veel slapen en paniekaanvallen kunnen voorkomen. Atypische depressie is mild en bipolair van aard.
9. Seizoensgebonden depressie
Deze vorm van depressie is vergelijkbaar met atypische depressie en treedt vooral op tijdens seizoensovergangen naar bijvoorbeeld de herfst of de winter. De symptomen verdwijnen gewoonlijk wanneer het seizoen dat de depressie uitlokte ten einde loopt.
10. Korte terugkerende depressieve stoornis
Dit is een milde vorm van depressie die het dagelijks functioneren in gevaar kan brengen. Deze vorm van depressie treft vooral jonge mensen en wordt gekenmerkt door korte periodes van depressieve of wisselende stemmingen, die minder dan 2 weken duren.