Wat is de “adolescentie”?

De adolescentie is een ontwikkelingsfase: het is een overgangsperiode tussen de kindertijd en de volwassenheid die gekenmerkt wordt door fysieke en geestelijke ontwikkeling. Binnen onze cultuur wordt de adolescentie gezien als een voorbereidingsfase om later volwassen rollen te kunnen opnemen. In de meeste gevallen doet de adolescentie zich voor tussen 12 en 22 tot 25 jaar.

Biologisch gezien, wordt de adolescentie gekenmerkt door het begin van de puberteit en eindigt deze met het einde van de fysieke groei (veranderingen van de geslachtsorganen en andere fysieke kenmerken zoals grootte, gewicht, spiermassa). Het is ook een tijd waarin de hersenen groeien en zich verder ontwikkelen.

Cognitief gezien, wordt de adolescentie gekenmerkt door een verbetering van het abstract denken, de kennis en het logisch redeneren.

Op sociaal vlak, is de adolescentie een periode van voorbereiding om gepaste sociaal-culturele rollen op te nemen zoals werknemer of romantische partner zijn. Dit is een ingrijpende veranderingsperiode die vaak geassocieerd wordt met een identiteitscrisis, een normatieve psychose en waarin het normaal is om abnormaal te zijn.

Waarom gedraag ik me anders als toen ik een kind was?

Je lichaam en hersenen veranderen op dramatische wijze.

Je vertoont nieuwe gedragingen en jouw ouders en familieleden kunnen hierdoor gefrustreerd en geïrriteerd geraken. Je zal je aandacht richten op andere zaken en het zal moeilijker zijn om je te concentreren, je zal ook merken dat het je meer moeite kost om je te motiveren voor het uitvoeren van bepaalde verplichte taken, en je zal gedrag beginnen stellen dat meer risico’s inhoudt en mogelijks negatieve gevolgen kan hebben.

Al deze veranderingen zijn normaal en zijn een gevolg van voortdurende veranderingen in de hersenen.

Wat gebeurt er in mijn hersenen?

De hersenen bestaan zowel uit hardware (constitutie) als uit software (functies)

De hersenen van een tiener verschillen sterk van deze van een volwassene: ze zijn zich nog steeds aan het ontwikkelen en dit blijft duren tot de leeftijd van 22 – 24 jaar bereikt is.

Vooral de hersengebieden die verantwoordelijk zijn voor zelfcontrole, beoordelingsvermogen, emoties en organisatie, ontwikkelen zich tussen de puberteit en de volwassenheid. Dit verklaart ook waarom deze periode gekenmerkt wordt door het nemen van onverstandige beslissingen, roekeloosheid, en emotionele uitbarstingen.

Tijdens de tienerjaren vindt een tweede fase van versnelde hersenontwikkeling plaats. De eerste fase vindt plaats in de eerste 18 maanden van ons leven. Tijdens deze fase verdwijnen in onze hersenen de verbindingen tussen neuronen die we niet gebruiken, terwijl de verbindingen die we wel gebruiken, versterkt worden. Deze processen dienen om de hersenen efficiënter te maken en worden synaptogenese en synaptische pruning genoemd.

De hersenontwikkeling tijdens de adolescentie, kan bewust gecontroleerd worden door adolescenten: zij die leren om hun gedachten te organiseren, abstracte concepten te begrijpen en hun impulsen te controleren, leggen zo de neuronale fundamenten voor de rest van hun leven.

Het bewust leren om beslissingen te nemen en om een gezonde levensstijl aan te nemen tijdens de adolescentie heeft daarom een grote impact op de rest van jouw leven (net zoals ‘slechte gewoontes’). Een voorbeeld: uit onderzoek blijkt dat adolescenten kwetsbaarder zijn dan volwassenen voor de effecten van alcohol op het leerproces en het geheugen. Als je herhaaldelijk alcohol drinkt, kan dit op lange termijn zware negatieve gevolgen hebben voor bepaalde hersenfuncties en een negatief effect hebben op de ontwikkeling van je hersenen.